TS Phạm Ngọc Kỳ: Hội Doanh nghiệp Việt Nam ở Đức chú trọng xây dựng Văn hóa doanh nghiệp

Báo cáo tổng kết của HDN nhiệm kỳ IV  12.2012 - 12.1015

Hôm nay, sau ba năm hoạt động của Hội DN người Việt tại CHLB Đức khóa IV, 12.2012 - 12.2015, tôi có vinh dự được đại diện cho các anh chị em trong BCH hội báo cáo với toàn thể hội viên cùng các vị khách quý về những hoạt động trong thời gian 3 năm qua.
 

Phần I: Tổng kết công tác

Trước hết xin được nhìn lại một cách tổng quát về những đặc điểm, thuận lợi cũng như khó khăn mà Hội DN đã gặp trong ba năm qua. Tiếp theo xin được liệt kê về những hoạt động của Hội trong ba năm đó.

Đại hội đại biểu toàn thể của HDN lần thứ tư diễn ra vào ngày 22.12.2012 đã bầu ra một BCH gồm 17 người, 4 nữ, 13 nam. Ngay từ phiên họp đầu tiên BCH đã đứng trước nguy cơ tan rã: 5 trong số 17 người xin rút khỏi danh sách BCH, quỹ hội của khóa trước để lại là 0€, hồ sơ pháp lý thất lạc nhiều, hội không có trụ v.v... Trước đó, ngay trong đại hội, hơn một nửa số thành viên BCH cũ, là những người có kinh nghiệm hoạt động nhiều năm trong hội, đồng loạt xin ra không tái cử. Bên cạnh những khó khăn tưởng như không khắc phục được như vậy cũng phải kể đến những thuận lợi rất cơ bản: đa số những thành viên còn lại trong BCH là những người nhiệt tình, công tâm, nhanh chóng đồng thuận trong việc xâ dựng một hướng hoạt động mới cho hội. Đặc điểm ngành nghề của thành viên BCH khá phong phú: ngành hàng ăn uống, khách sạn, kinh doanh đồ may mặc, dịch vụ truyền thông,  nghề làm nail, dịch vụ xuất nhập khẩu… đặc biệt có người là luật sư và tư vấn thuế…

Xuất phát từ nhận xét: tuyệt đại đa số doanh nghiệp người Việt ở Đức có quy mô kinh doanh vừa và nhỏ; việc họ từ những người lao động trở thành doanh nghiệp là do đặc điểm lịch sử từ sự kiện thống nhất nước Đức đưa đẩy mà không hề kinh qua quá trình được đào tạo; Trình độ ngoại ngữ không đồng đều là rào cản lớn nhất để người Việt khó tiếp cận với những thông tin cơ bản cần cho kinh doanh: luật pháp sở tại, chính sách thuế, văn hóa kinh doanh, giao tiếp khách hàng, cạnh tranh không lành mạnh, đầu tư theo phong trào… BCH hội DN đã mau chóng đi đến thống nhất: tiêu chí hoạt động của nhiệm kỳ này là tập trung xây dựng VĂN HÓA DOANH NGHIÊP cho cộng đồng. Xin được đơn cử một số hoạt động tiêu biểu của hội để thực hiện tiêu chí nói trên:

Bắt đầu từ công tác tư vấn miễn phí cho hội viên cũng như doanh nghiệp không phải hội viên, có nhu cầu tìm hiểu về luật pháp kinh doanh: luật thành lập công ty, cách tiếp cận với các nguồn hỗ trợ tài chính khi mới kinh doanh, các quy định về khai thuế và nộp thuế, giải quyết các vướng mắc khi gặp khó khăn về thuế với sở tài chính… Công việc này được thực hiện tại VP Hội DN từ cuối năm 2013 đến gần đây.

Tháng 3.2013 Hội DN đã kết hợp với tổ chức hợp tác quốc tế (GIZ) là cánh tay nối dài của bộ liên bang về hợp tác kinh tế và phát triển (BMZ) tổ chức thành công cuộc hội thảo Kinh tế đầu tiên cho 24 DN đến từ Việt Nam cùng các DN Việt và Đức tại Berlin.

Tháng 5.2013 BCH hội tham gia đoàn công tác do ủy ban nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài tổ chức, đi thăm và động viên bà con, chiến sỹ huyện đảo Trường Sa. Trong đợt này đại diện của Hội DN đã trao tặng quân dân trên đảo số tiền 200.000 triệu đồng dùng vào việc mua sắm thiết bị bảo quản thực phẩm cho bếp ăn bộ đội và 250 chiếc quạt máy cho cán bộ chiến sỹ trên các đảo Song Tử Tây, Trường Sa Lớn và nhà giàn TK1. Sau chuyến công tác này, vào cuối tháng 5.2013 Hội DN đã cùng Tạp chí Hương Việt tổ chức trưng bày triển lãm ảnh Trường Sa và nói chuyện cho bà con cộng đồng Việt tại Đức về tình hình biển đảo và đời sống của quân dân nơi đầu sóng đang anh dũng bám đất bám biển bảo vệ chủ quyền của Tổ quốc. Tại đây hội cũng đã quyên góp được 2.700€ để đưa đến tận tay bộ chỉ huy huyện đảo Trường Sa.

Cùng với hội Doanh nghiệp Thăng Long, tháng 8.2013 Hội DN Việt Nam tại CHLB Đức đã tố chức thành công tuần lễ Văn hóa Việt Nam tại đảo Hữu Nghị, thành phố Potsdam. Đây là một hoạt đồng thường niên của thành phố Potsdam, mỗi năm do một nước đảm nhiệm. Được sự bảo trợ của Đại sứ quán Việt Nam, với tiêu chí „Việt Nam đất nước Rồng Tiên“, tuần lễ Văn hóa Việt Nam đã được khai mạc trọng thể vào chiều tối ngày 3.8.2013 với sự tham gia của hơn 1.000 người Việt và các bạn Đức. Mở đầu là lễ rước „Con Rồng cháu Tiên“. Huyền thoại mẹ Âu Cơ cùng sự tích trăm trứng đã được kể lại thông qua một đám rước „lửa và nước“ với sự tham gia của 50 người con gái và 50 người con trai trong những bộ lễ phục thêu truyền thống đẹp nhất mang đến từ Việt Nam. Trong „ngôi đền“ văn hóa là cuốn sách với 32 bài thơ Thiền tuyệt tác thời Lý -Trần, từ thế kỷ thứ 11 đến thế kỷ 14. Cuốn sách thơ đạt kỷ lục Guinet về kích thước (1mx1,1m) được in trên giấy Dó, trước đó đang trưng bày tại thư viện trường Đại Học Hawart, còn được chụp lại thành 32 bức trang với phần chú thích và dịch thơ sang tiếng Đức. Trong mười ngày triển lãm, tác phẩm độc đáo này đã thu hút hơn 1.600 khách chiêm bái.

Ngày 19.10.2013 Hội DN tham gia cùng cơ quan Thương vụ của ĐSQ tổ chức buổi tọa đàm Xúc tiến Thương mại và Công nghiệp tại Trung tâm thương mại ASIA MARKT thành phố Magdeburg cho các doanh nghiệp Việt Nam tại Magdeburg và khu vực lân cận.

Năm 2014 được đánh dấu bằng những sự kiện sau đây của Hội DN:

- Tiếp tục tổ chức Tư vấn miễn phí cho các doanh nghệp về thuế và luật kinh doanh

- Cùng Hội Thăng Long và quận Lichtenberg tổ chức báo cáo kết quả nghiên cứu cơ bản về tình hình phát triển của các DN Việt Nam tại Berlin-Brandenburg , những thuận lợi và khó khăn cần hỗ trợ của nhà nước

-  Tổ chức lớp huấn luyện kiến thức cơ bản về đề tài: (Anerkennung von ausländischen Berufsqualifikation) Công nhận các bằng cấp, chứng chỉ (đại học, học nghề…) của nước ngoài cấp để có thể làm việc trong các cơ quan của Đức hoặc hành đúng nghề đã được đào tạo ở Việt Nam (do các giảng viên người Đức trình bày, có phiên dịch)

- Tổ chức đêm nhạc cổ điển với chủ đề: Đem Mozart đến với Đồng Xuân

- Tham gia diễn đàn Doanh nghiệp Châu Âu tổ chức tại Roma - Italia, có đóng góp tham luận về Xây dựng Văn hóa doanh nghiệp được nhiều nước hưởng ứng.

- Tổ chức Hội nghị giữa kỳ và dịp tháng 12.2014 với những nội dung chính sau đây: sửa đổi bổ xung điều lệ, bầu bổ xung thành viên BCH (6 người), trao bằng khen, giấy khen của Bộ công thương và ĐSQ Việt Nam cho hơn 20 tập thể, cá nhân doanh nghiệp có thành tích xuất sắc trong kinh doanh cũng như có đóng góp tốt cho hoạt động cộng đồng. Đặc biệt trong dịp này Hội đã ra mắt phần đầu cuốn „Sổ tay Doanh nghiệp“  được biên soạn từ các tài liệu Kinh tế của CHLB Đức nhằm phụ vụ cho các DN Việt Nam vừa và nhỏ đang kinh doanh tại CHLB Đức. Nhân dịp này Bộ công thương đã cử một đoàn công tác do Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú dẫn đầu sang dự hội nghị và trao bằng khen của Bộ cho các DN nói trên.

Kính thưa quý vị đại biểu cùng toàn thể Hội viên Hội doanh nghiệp và đại diện các Doanh nghiệp thân mến.

Năm 2015 là một năm có nhiều sự kiện quan trọng, năm kỷ niệm lần thứ 70 Quốc khánh Việt Nam đồng thời cũng là mốc son đánh dấu chặng đường 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức giữa hai nước CHXHCN Viêt Nam và CHLB Đức. Các vòng đàm phán về hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã đạt được kết quả cuối cùng và tương tự, Hiệp ước đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP)mà Việt Nam là một trong 12 thành viên đầu tiên, cũng đã đi đến đồng thuận cuối cùng như mong đợi sau 5 năm đàm phán. Một mặt Hội DN Việt Nam tại CHLB Đức, với tư cách là đơn vị đồng hành cùng cơ quan đại diện, ĐSQ để tổ chức các hoạt động đối ngoại với phía Đức. Mặt khác, hội đã đứng ra tổ chức các hoạt động kỷ niệm trong cộng đồng, độc lập hoặc trong một sự kết hợp với các tổ chức khác như các hội đoàn người Việt, Trung tâm Thương mại Đồng Xuân… 

Sự kiện nổi bật nhất trong năm 2015 là việc Hội DN đã hỗ trợ, cùng với Trung tâm Thương mại Đồng Xuân, tổ chức thành công Lễ hội „ Hội nhập và Phát triển“ cho cộng đồng người Việt Nam tại Berlin và các vùng lân cận. Vào ngày 28.6.2015, xuất phát từ ý tưởng của người đứng đầu Trung tâm thương mại Đồng Xuân đồng thời cũng là một thành viên trong BCH hội DN, ông Nguyễn Văn Hiền, một Lễ hội mang tên: „Hội nhập – Con đường dẫn đến thành công“ đã được tổ chức trọng thể tại khu Trung tâm Thương mại Đồng Xuân. Với hơn 10.000 người tham dự, Lễ hội đã thực sự là một ngày hội của Cộng đồng người Việt Nam ở đây. Ôn lại chặng đường 40 năm Hội nhập với biết bao thành tựu và cũng không thiếu nhưng khúc cam co, cộng đồng Việt, mà trong đó doanh nghiệp Việt luôn có vai trò tiên phong đã phần nào khẳng định được vị thế của mình trong lòng xã hội sở tại. Và cũng không thể không nhắc đến một điều hết sức quan trọng, đó là sự chấp nhận, thương yêu đùm bọc của nhân dân Đức và nhà nước Đức dành cho một cộng đồng đang cố gắng vươn lên với một ý chí rất nhân văn: Hội nhập để thành công mà trước hết là từ Văn hóa sống.

Như đã nhắc đến ở trên, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam EU cũng như Hiệp ước Đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương trước hết là những cơ hội sáng sủa mở ra cho sự phát triển của kinh tế Việt Nam. Nhưng mặt khác, khi có hiệu lực, những định chế này cũng đặt ra cho Việt Nam hàng loạt những thách thức mà thoạt nhìn không phải dễ vượt qua. Các doanh nghiệp Việt Nam phải tự vận động, chuyển mình trước hết để tự cứu mình. Không khó để nhận ra điều này, vào thời điểm nửa cuối của năm 2015 Hội DN đã phải đứng ra tổ chức, làm cầu nối cho nhiều đoàn doanh nghiệp trong nước sang Đức tiến hành Xúc tiến đầu tư, mở rộng thị trường. Nhìn chung đây cũng là những doanh nghiệp vừa và nhỏ của tư nhân và nhà nước.  Trong số đó phải kể đến đoàn công tác của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, trong năm đã tổ chức ba chuyến công tác sang Đức, mà người dẫn đầu là những lãnh đạo cao nhất của bộ; ba cuộc hội thảo về xúc tiến đầu tư, hai lần tại Đức, một lần tại TP Hồ Chí Minh. Các đoàn doanh nghiệp: Đà Nẵng, Thanh Hóa, Nghệ An… cũng nằm trong số những hoạt động đáng khích lệ này. Tuy nhiên kết quả đạt được còn rất khiêm tốn, các đợt công tác còn mang nặng tính hình thức; các cuộc hội thảo đa số vẫn mới chỉ tìm ra được những khuyết tật của các doanh nghiệp Việt Nam mà chưa chỉ ra được cách khắc phục. Các DN của chúng ta ở Đức rất mạnh mẽ trong việc phê phán cách làm ăn của các DN trong nước và cũng mới chỉ dừng lại ở đấy. Song tiền nhân đã dậy, vạn sự khởi đầu nan. Chúng ta tin rằng, với sự bắt đầu này chúng ta sẽ cùng nhau tìm ra một con đường đúng cho sự phát triển. Ở đây cần lưu ý, cơ hội do những Hiệp định thương mại nói trên không chỉ mở ra cho những DN trong nước mà hơn thế còn là thời cơ cho các DN người Việt tại Đức và châu Âu nói chung: đầu tư về trong nước, đầu mối đối tác cho DN trong nước mở rộng thị trường sang Đức và châu Âu¸hỗ trợ các DN Đức đầu tư vào Việt Nam…

Hưởng ứng những hoạt động kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức giữa CHXHCN Việt Nam và CHLB Đức do Đại sứ quán VN chủ trương, Hội DN đã đóng góp một phần cho buổi trình diễn và giới thiệu văn hóa Việt với các bạn bè Đức mang tựa đề „Bản sắc và sự đa dạng“ thông qua những tác phẩm hội họa đương đại do 7 họa sỹ và nhà điêu khắc đến từ Việt Nam. Ngoài ra còn phải kể đến những hoạt động Văn hóa có ý nghĩa như : Tổ chức triển lãm Mỹ thuật hiện đại VN tại Ngôi nhà Việt (Viethaus) ở  Berlin từ ngày 4.8. đến 12.8.2015.

Năm 2015 còn là năm kỷ niệm 250 năm sinh Đại thi hào Nguyễn Du. Hội DN đã bảo trợ cho một nhóm trí thức Việt và Đức thực hiện dự án Truyện Kiều song ngữ: tổ chức giới thiệu, biên soạn, chỉnh sửa và in ấn, xuất bản kiệt tác bằng thơ nói trên của Nguyễn Du. Là con dân nước Việt, ai trong số chúng ta hẳn cũng đã không dưới một lần nghe câu nói bất hủ của cụ Phạm Quỳnh: „Truyện Kiều còn, tiếng Việt còn. Tiếng Việt còn, nước Nam còn“. Chúng ta sẽ giữ tiếng Việt và nước Việt cho hậu thế bằng cách ấy. Tác phẩm vĩ đại mang hồn cốt dân tộc được xuất bản lần này, và cũng là lần đầu tiên bằng hai thứ tiếng Đức và Việt. „Với tác phẩm  này người đọc Đức sẽ tiếp cận một thế giới văn hóa xa lạ cho đến nay: Mở ra trước mắt chúng ta, ở Nàng Kiều, là cả một kho báu của chủ nghĩa nhân đạo và vẻ đẹp cao quý của nền văn hóa của nhân dân Việt Nam“ đó là nhận định trong „Lời đề tặng“ cho lần xuất bản đầu tiên (1964) của Johannes Dieckmann, nhà báo và là chủ tịch quốc hội CHDC Đức thời đó.

Trong khuôn khổ một bản báo cáo tổng kết khó có thể liệt kê đầy đủ những hoạt động của hội đã làm trong ba năm qua và điều đó cũng không nhất thiết. Nhìn lại chúng ta thấy đó chưa phải là những thành quả đủ mỹ mãn để hài lòng nhưng cũng không phải là không đánh khích lệ. Làm được một số điều như vậy vì ngay từ đầu BCH hội DN đã thống nhất được một số nguyên tắc:

- Giữ gìn sự đoàn kết, mọi chuyện đều có thể giải quyết bằng tranh luận để đi đến thống nhất, đồng tâm hiệp sức trong công việc. Đại đa số thành viên BCH đã làm việc với một tâm thế tất cả vì cộng đồng, không vụ lợi hoặc có mục đích đánh bóng cá nhân

- Tuân thủ tuyệt đối nguyên tắc tiết kiệm:  trong hoàn cảnh không có tài chính và văn phòng để hoạt động, BCH đã tự đóng góp lập quỹ hoạt động. Tận dụng các nguồn hỗ trợ của nhà nước Đức; không sử dụng quỹ hội do hội viên đóng góp vào các hoạt động liên hoan, tiếp khách, đối ngoại… Các hoạt động như: hội thảo, đại hội, tổ chức diễn đàn được tổ chức sang trọng, lịch sự nhưng không đặt tiêu chí „hoành tráng về hình thức“ mà đi sâu vào ý nghĩa của nội dung hoạt động.

 - Luôn đặt tiêu chí văn hóa doanh nghiệp là quan trọng và giải quyết khó khăn từ góc độ nâng cao nhận thức của người kinh doanh thông qua tư vấn, hội thảo, đào tạo, hỗ trợ thông tin (Sổ tay Doanh nghiệp)

Những điều cần làm nhưng chưa thực hiện được:

Kể về những điều đã làm được cũng đồng thời là chỉ ra những bất cập chưa được giải quyết. Đó là:
- Hội DN người Việt tại CHLB Đức, theo tên đăng ký tại tòa án, thực tế mới chỉ là Hội của một số DN ở Berlin và vùng lân cận. Sự có mặt trong BCH của một số thành viên từ các tỉnh khác mới mang tính hình thức mà chưa đóng vai trò liên kết giữa hội với các DN tại các vùng đó. Các hoạt động của Hội vì vậy cũng chỉ mới bó hẹp trong phạm vi Thủ đô và các vùng lân cận.

- Ngay trong phạm vi Berlin Hội DN hiện nay cũng mới chỉ là Hội của những DN „có máu mặt“ (theo cách nói dân giã). Hội chưa thu hút được những DN nhỏ, doanh nghiệp gia đình tham gia như tiêu chí được ghi rõ trong điều lệ của Hội và mong muốn của BCH.

- Công tác vận động tài chính cho các hoạt động của Hội còn quá kém do chưa có người chuyên trách làm dự án trong cơ cấu BCH. Văn phòng và người trực hành chính là những vấn đề đang bị bỏ ngỏ.

Phần II: Đề xuất phương hướng hoạt động

Kính thưa quý vị đại biểu cùng toàn thể Hội viên Hội doanh nghiệp và đại diện các Doanh nghiệp thân mến.

Đại hội lần thứ V này sẽ bầu ra một BCH mới với những khuôn mặt mới và tư duy mới nên việc nêu ra phương hướng hoạt động cho nhiệm kỳ mới là không khoa học và không khả thi. Nhưng, những trăn trở trong ba năm vừa qua khi đối mặt với những thực tế hoạt động được đúc kết dưới dạng một vài kinh nghiệm, chúng tôi xin đóng góp một vài ý kiến, hy vọng sẽ có ích cho đại hội và BCH mới.

- Phát triển số lượng hội viên về phía những doanh nghiệp nhỏ và rất nhỏ vì chính đối tượng này mới là những người cần đến sự hỗ trợ của Hội DN và điều đó cũng phù hợp với mục đích, tiêu chí hoạt động của Hội. Có chính sách hỗ trợ về hội phí trong thời gian đầu cho những đối tượng này.

- Mở rộng địa bàn hoạt động động thông qua các hội Người Việt ở các địa phương: lập các chi hội DN nằm trong các hội người Việt vì thực chất hội nào cũng đều có hội viên là doanh nghiệp.

- Tăng cường thành viên BCH từ các vùng xa Berlin để nối dài cánh tay hoạt động của hội trung ương. Về vấn đề này, BCH cũ cũng đã trăn trở từ mấy năm nay và đã tìm ra giải pháp để rút ngắn khoảng cách, tiết kiệm thời gian cho các thành viên ở xa mỗi lần có cuộc họp được tổ chức ở Berlin: Đó là giải pháp Online Konferrenz. Công ty COMD của DN Lê Trung Khoa đã lắp đặt và cho vận hành thử thành công hệ thống họp trực tuyến qua Internet. Điều này giúp cho các thành viên ở xa tiết kiệm thời gian đi lại và tiền bạc mỗi lần có cuộc họp.

- Chọn đưa vào BCH những DN làm kinh tế trí thức để tăng thêm hiệu quả trong quan hệ đối ngoại cho hội cũng như công việc tìm kiếm và quản lý dự án của hội.

- Hỗ trợ tối đa các hoạt động của Đại sứ quán Viêt Nam, đặc biệt là các hoạt động thúc đẩy quan hệ kinh tế mà ông Đại sứ nhiệm kỳ này đang có nhiều dự định đột phá. Thông qua Ban Kinh tế vừa được thành lập của ĐSQ và cơ quan Thương vụ để duy trì quan hệ với DN trong nước và phát huy vai trò cầu nối cho cả hai phía Việt Đức.

- Tiếp tục biên soạn bổ xung để hoàn chỉnh cuốn Sổ tay Doanh nghiệp theo hướng chi tiết, đặc thù của các DN chuyên ngành. Duy trì các hoạt động tư vấn miễn phí cho hội viên

 Kính thưa quý vị đại biểu cùng toàn thể Hội viên Hội doanh nghiệp và đại diện các Doanh nghiệp thân mến,

(Lời kết thúc)

TS Phạm Ngọc Kỳ