Karin Puttfarken (Hamburg, CHLB Đức): HỌC NGHỀ Ở ĐỨC

"Nhiều khi sang đến cái nơi giãy chết bóc lột này ko biết để kiếm tiền hay đi làm không công".

Đây là tâm sự của một thanh niên Việt Nam sang Đức học nghề Kellner (bồi bàn) được sáu tháng. Nhân đây, tôi xin giảng giải về việc học nghề ở Đức cho những ai chưa rành đề tài này theo trường phái Aufklärung ở Đức từ thế kỷ 18 tức là phải dùng ý chí để phân tích đề tài, thay vì dùng tình cảm.

Học nghề ở Đức chia làm hai loại. Loại chỉ học lý thuyết ở trường và loại học song song lý thuyết và thực hành (Duales System). Tùy theo nghề mà chia ra làm hai loại này. Học lý thuyết ở trường thì hoặc là học ở trường công miễn phí, hoặc là học ở trường tư phải đóng phí, tùy mình lựa chọn. Học lý thuyết thì mình phải tự lo liệu lấy, tức là chỗ ở, tiền ăn, không ai mướn mình làm nên không nhận được đến 1 cent. Gia cảnh không đủ lo thì xin tiền trợ cấp của chính phủ. Còn vừa học lý thuyết ở trường vừa học thực hành ở hãng thì được hãng mướn làm, hãng trả lương, trong lúc làm cũng như trong lúc học, có điều lệ làm việc hẳn hoi. Học trong 3 năm, năm đầu lãnh ít lương, năm sau tăng lên chút đỉnh, cho đến năm sau cùng thì lương học nghề khoảng nửa lương người đã tốt nghiệp nghề này.

Người học nghề nói trên sinh ra và sống từ nhỏ dưới chế độ Xã hội chủ nghĩa, từ lúc nhỏ đã được tuyên truyền chủ nghĩa Cộng sản nên anh ta tin tưởng chủ nghĩa này, vì vậy, ngôn ngữ của anh ta nói về nước Đức là nước theo chế độ tư sản đang "giãy chết", chế độ tư bản bóc lột người lao động nên anh ta phải làm không công cho nhà hàng. Ở đây tôi đặt câu hỏi là anh ta đang học nghề hay đã học nghề xong và làm việc với tư cách Kellner? Có lẽ anh ta lầm lẫn hai điều quan trọng này hoặc do kiến thức eo hẹp nên anh ta không biết rằng Đức là một trong vài nước trên thế giới có chương trình học thực hành nghề song song với học lý thuyết ở trường và nhận được lương từ chủ. Ở những nước khác, muốn học nghề thì phải đăng ký vào trường học nghề và phải trả phí. Ở Mỹ, riêng nghề y tá phải học ở trường đại học. Ai nghèo thì coi như không có tiền đâu mà học nghề được. Nếu anh này bo bo giữ suy nghĩ của chế độ xã hội chủ nghĩa, tôi tự hỏi tại sao anh ta sang Đức là nước giãy chết làm gì? Sao không sang Triều Tiên hay Cuba học nghề Kellner, xem họ trả cho anh ta số lương học nghề cao đến đâu? Hay không ở luôn Việt Nam học nghề bưng phở, khỏi cần sang Đức làm gì?

Từ việc không chịu học hỏi, mở mang trí óc, biết người, biết ta đến việc ganh đua với những người có khả năng hơn mình dẫn đến sự bất mãn, không thể hòa nhập vào xã hội Đức. Tóm lại, học hỏi là điều cần thiết trong bất kỳ nghề nghiệp nào. Người không dùng đầu óc là người thua cuộc. Việc học rất rộng, không chỉ hạn hẹp với nghề nghiệp mà còn cần kiến thức phổ thông, chẳng hạn như trong trường hợp này, so sánh cách học nghề ở nhiều nước khác nhau. Muốn làm được vậy thì phải thông thạo ngoại ngữ mới đọc và hiểu được. Và nếu có điều kiện thì đi du lịch để biết người nước khác sống thế nào, kiếm tiền ra sao. Còn dùng tình cảm thì chỉ dẫn đến ngõ cụt, không có lối ra. Vì vậy, nên nhiều người Việt sang đây học nghề bỏ dở nửa chừng là vậy.

Tiếc thay, cách suy luận không thể một sớm một chiều thay đổi được.

Karin Puttfarken